W tym miejscu pragniemy przybliżyć wszystkim bogatą historię parafii w Gołaczewach, jej kościoła, ludzi mających znaczący udział w budowaniu wspólnoty jaką jesteśmy dzisiaj. Jak pokazują źródła m.in. książka ks. Jana Wiśniewskiego „Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w olkuskiem” wydana w 1935 r. nasza parafia istnieje niemal osiemset lat. Teksty łacińskie zamieszczone w opracowaniu ks. Wiśniewskiego zostały przetłumaczone z łaciny i zostaną zaprezentowane poniżej. Będą to zarówno zachowane na pergaminie dokumenty papieskie, jak również znajdujące się po dziś dzień tablice wmurowane w ściany naszej świątyni.
Początek naszej wiedzy o Gołaczewskiej Parafii sięga roku ...
1225 - Biskup krakowski Iwo Odrowąż ufundował i uposażył kościół parafialny pod wezwaniem błogosławionej Marii Magdaleny w Gołaczewach – poświadczają ten fakt spisy świętopietrza opłaconego w 1325r. przez plebana Bartolda. W czasach króla Kazimierza Wielkiego (1333-1370) parafia miała powierzchnię 75 km kwadratowych i zamieszkiwało ją około 228 osób.
Rok 1394
W Imię Pańskie. Amen. My Piotr z Bożej Łaski Biskup Krakowski
Protonariusz Świętego Rzymskiego Kościoła,
podajemy do wiadomości wszystkim, których to dotyczy,
obecnie żyjącym i w przyszłości,
jak się przedstawiała rzecz, o której będzie mowa.
Powstała niegdyś sprawa sporna: jedną stroną sporu był pokojowo nastawiony
Wawrzyniec zarządca kościoła parafialnego w Gołaczowach,
drugą przebiegły Arnold, sołtys Chełmu.
Przedmiotem sporu była dziesięcina ze wspomnianego sołectwa,
którą przekazywano po jesiennych orkach.
Wspomniany Wawrzyniec domagał się, aby owa dziesięcina snopkowa z wioski,
o której mowa, była przeznaczona i przekazywana na mocy ogólnego prawa
dla niego i jego kościoła w Gołaczowach.
Gdy spór pozostawał nierozstrzygnięty niektórzy dążyli do jego zakończenia.
Na podstawie deklaracji o jednomyślnej woli i wzajemnym porozumieniu,
strony o których mowa wyraziły wolę podporządkowania się
rozstrzygnięciu Kapituły Krakowskiej.
Gdy członkowie Kapituły przesłuchali strony i dokładniej rozeznali sprawę
w oparciu o uzyskane informacje,
ogłaszając decyzję oświadczyli, że:
wspomniany Arnold i jego następcy tylko z dwu posiadłości gruntowych,
czyli łanów należących do tego sołectwa
będą zobowiązani z racji dziesięciny
przekazywać z aktualnych zbiorów w pieniądzach osiem skudów
wspomnianemu Wawrzyńcowi i jego następcom,
zarządcom kościoła w Gołaczowach,
każdego roku na święto świętego Marcina w czasach obecnych
i następnych, wieczyście.
Wymienione tu strony przyjmując niniejsze rozstrzygnięcie z zadowoleniem,
uznały je za ostateczne i pod każdym względem zadowalające.
Na uwierzytelnienie tego wszystkiego, o czym była tu mowa
i większej pewności na przyszłość
zostały przywieszone do niniejszego dokumentu pieczęcie:
nasza i naszej Kapituły.
Dokument wystawiono w Krakowie w dniu święta świętej Doroty Dziewicy
w Roku Pańskim tysięcznym trzechsetnym dziewięćdziesiątym czwartym.
Aktu dokonano w obecności Czcigodnych i Dostojnych Panów:
Zbigniewa Jana Księcia - Stróża Krakowskiego, Macieja - Stróża Sandomierskiego,
Sethegiusza - Stróża Wiślickiego, kantorów Mikołaja des.. Dor..
oficjała kościoła świętego Michała
Mikołaja Oficjała Kościoła świętego Floriana
Dionizego Skarbmierskiego - Prepozytów
oraz innych, których imiona zostały zawarte i dlatego nie przytoczone.
Nie ma żadnego podpisu tylko miejsce przywieszonych dwu pieczęci:
Miejsce pieczęci biskupa Miejsce pieczęci Kapituły
1430 - Według zapisów kronikarskich kanonik krakowski Paweł z Zatora przebudował kościół z drewnianego na murowany. Jak podają kroniki Paweł z Zatora, najsłynniejszy kaznodzieja swego czasu wygłosił na pogrzebie Władysława Jagiełły mowę w języku polskim tak wzruszającą, że płakali wszyscy senatorowie i rycerstwo polskie.
1540 - Zarządcą parafii był Klemens Janicki wybitny poeta polskiego renesansu piszący wyłącznie po łacinie. Nie ma jednak potwierdzenia czy poeta przebywał w Gołaczewach, czy tylko czerpał z nich dochody. Po jego śmierci w 1543r. (zmarł mając zaledwie 26 lat) Beneficjum zostało przekazane kanonikowi krakowskiemu Jerzemu Podlodowskiemu.
"Spraw, bym się lękał jeno nikczemności.
Wszystkiego, co jest obce twym świątyniom;
Bym śmierć, gdy przyjdzie, miał za nic, tak mężny
Jak ten, co wypił bez lęku cykutę,
Jak ten, co rzucił się ze szczytu muru,
Jak ten, co oddal się płomieniom Etny.
Spraw, abym umiał, pókim żyw, odpierać
Ciosy Fortuny wymierzone w cnotę,
A jeśli wiatry powieją pomyślne,
Umiał zachować miarę w powodzeniu"
Klemens Janicki (fragment Elegii III Do Piotra Kmity)
1616 - Archiwalne zapisy podają, że ks. Jakub Janidło, profesor Akademii Krakowskiej wyposażył wnętrze kościoła. Kościół murowany i pierwotnie jednonawowy uległ licznym przeróbkom i rozbudowie, między innymi prezbiterium zostało zakończone absydą.
W kościele zachowały się do dnia dzisiejszego kamienne płyty:
BOGU NAJLEPSZEMU NAJWYŻSZEMU
JAKUB JANIDŁO
Doktor Obojga Praw, Profesor Akademii Krakowskiej
Pasterz Kościoła Gołaczowskiego.
Dla mojego i moich bliskich zbawienia
pragnąc zaradzić potrzebom tego miejsca
po sprawieniu więcej szat liturgicznych
i przywróceniu kościołowi należytego splendoru
obecnie za dwadzieścia florenów kupuję wieczną lampkę,
która będzie płonąć codziennie
dla świętej Eucharystii przed tabernakulum.
Tyle samo przeznaczam dla wikariusza gołaczowskiego,
który ma odprawić cztery trygesimy co rocznie
za mnie i za moich krewnych.
Na wino do tego celu i na olej do wiecznej lampki
przeznaczy się dwa floreny
Osiemnaście pozostałych florenów niech będzie światłem dla Marcina
nich przyodzieje dziewięciu nagich.
Tysiąc florenów ulokowane w majątku w Wołkowicach kościelnych
da sześćdziesiąt florenów procentu.
Sprawa została załatwiona w Severiae
gdy po raz czwarty w październiku wschodziło słońce
W bieżącym roku
po tysiącznym sześćsetnym szesnastym.
BOGU NAJLEPSZEMU NAJWYŻSZEMU NAJŚWIĘTSZEMU
MARCINOWI JANIDŁO
Światłem wiedzy i kultury Najznakomitszemu
przez zdobytą roztropność w domu i poza domem
człowiekowi wyjątkowemu,
drogiemu wszystkim a dla rzesz ubogich najbardziej nieodżałowanemu.
Czyż nie życzyłby sobie w tym kościele,
któremu poświęcił tyle zapobiegliwych starań,
oczekiwać Zbawiciela Sędziego.
Pogrążony w żałobie brat Jakub Janidło,
Profesor Praw w Akademii Krakowskiej Protonotariusz Apostolski,
ten szczególny pomnik miłości ufundował.
Zmarł w Krakowie, w Kolegium Księży, jako Radca Prawny
w ostatnim dniu marca Roku Pańskiego 1614.
Wielce Czcigodnemu Wojciechowi Kotuleckiemu
Magistrowi Nauk Wyzwolonych i Doktorowi Filozofii
Proboszczowi Gołaczowskiego Kościoła
dobremu i światłemu człowiekowi
zatrudnionemu w Akademii Vidawskiej
i w Zarządzie Szkoły Wszystkich Świętych w Krakowie
którego talent w sposób szczególny ujawnił się w czasie potopu szwedzkiego
w końcu przy tej świątyni gdzie zabłysnęło jego niezwykłe światło
przez przykładne życie, pobożność i opiekę nad ubogimi
a gdy to światło w czasie pięciolecia było coraz jaśniejsze
nić jego życia została przerwana.
Dobremu kapłanowi, człowiekowi pracowitemu oraz matce Zofii
ten dowód miłości pogrążeni w bólu
Bracia Maciej i Jan kapłani ufundowali.
Tu leży Zofia Przezdzieczka
Młodego wieku panieneczka
Tu swoje kosczi położyła
Która w łasce Boży żyła
Anno Dni 1625 die
10 augusti
Pietnaśczie jej liat beło kie
di się czało s duszą rosląciło
I. (Roch) P. R. (Jarzębiec) P.
1707 - W czasie interwencji wojsk carskich odnotowano rabunki kozackie w okolicy Wolbromia i Gołaczew. Najbardziej ucierpiały wówczas świątynie, z których Kozacy rabowali wszystkie wartościowe przedmioty, a to czego nie mogli zabrać niszczyli.
1875 - Dzięki staraniom ks. Marcelego Kozłowskiego odbudowano w świątyni nawę od strony ambony. W następnych latach powstała zakrystia i odbudowano drugą nawę boczną do której prowadziły trzy arkady. Kiedy proboszczem w Gołaczewach był ks. Jan Woch wybudowano wieżę, w której zawieszone zostały trzy dzwony imieniem : św. Marcina, św. Magdaleny i św. Jana Kantego. Dzwony te niemal cudownie ocalały podczas wojennej zawieruchy w 1914r. i słynnego rabunku dzwonów przez żołnierzy austriackich. W czasie wojny znacznie zostało uszkodzone prezbiterium kościoła wraz z całym wyposażeniem. W kościele z racji dobrego umiejscowienia mieściło się obserwatorium. Ludność Gołaczew była wysiedlona, a ich domostwa spenetrowane i zniszczone. W czasie tak ogromnych zniszczeń zaginęła dokumentacja parafii. Po wojnie przystąpiono do odbudowy kościoła.
BOGU NAJLEPSZEMU NAJWYŻSZEMU
W Roku Pańskim 1885 dnia 23 maja
Jego Ekscelencja Najczcigodniejszy Ksiądz Tomasz Teofil Kuliński
Biskup Kielecki dokonał konsekracji tego kościoła
i Wielkiego Ołtarza ku czci świętej Marii Magdaleny.
Umieścił w nim też relikwie świętych Męczenników Feliksa i Klemensa,
a dzień rocznicy konsekracji nakazał celebrować
w drugą niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego,
i nawiedzającym w tym dniu kościół
udzielił z prawdziwej łaskawości 40 dni odpustu.
1920 - Ksiądz Teofil Rzepczyński „zastał kościół rozbity, prezbiterium, wielki ołtarz, zakrystię, posadzkę, dachy na kościele, organistowskie budynki zniszczone, aparaty były skradzione, sztandary porwane, mury cmentarza uszkodzone”. Wobec tak smutnego stanu kościoła i zabudowań, nowy proboszcz zmuszony był chodzić i żebrać. W 1922r. Proboszcz wybudował wg projektu Stefana Szyllera prezbiterium, zasklepił je, postawił zakrystię i boczną kaplicę (nawę).
Proboszczami naszej parafii byli kolejno: ks. Jan Zmarzlik, ks. Władysław Nowodrowski, ks. Kacper Szklanik. Na dzwonie kościelnym znajduje się informacja, że został odnowiony za duszpasterstwa ks. Kacpra Szklanika, kiedy to wikariuszem był ks. Stanisław Wesołowski.
Na cmentarzu parafialnym został pochowany ksiądz Franciszek Markowski, który zmarł w 1944r. w wieku 35 lat. Historia jego choroby i nagłej śmierci na skutek obawy przed aresztowaniem przez okupanta jest znana we wsi i powtarzana z pokolenia na pokolenie.
1951 - Ksiądz Stanisław Wesołowski został proboszczem parafii. W tym czasie został ogrodzony cmentarz parafialny i wybudowana kaplica cmentarna (1966r.).
W parafii działała Krucjata Eucharystyczna dla dzieci i młodzieży. Była to organizacja międzynarodowa, którą w Polsce założyła Bł. Urszula Ledóchowska w 1925r. Dzieci były motywowane przykładem, zachętą, troską, otrzymywaną pomocą do nawiązywania żywej i wciąż pogłębianej więzi z Jezusem Eucharystycznym.
1972 - Rozpoczęto budowę nowej plebanii. Z inicjatywy mieszkańców Zarzecza i ks. proboszcza Pawła Dziubdzieli w 1982r. rozpoczęły się prace przy budowie Kaplicy. Pierwsza msza święta została odprawiona w Zarzeczu 8 grudnia 1983r. Prace przy rozbudowie trwały niemal 20 lat. Ks. biskup Adam Śmigielski 5 lipca 2003 r. poświęcił kaplicę pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Nieustającej Pomocy. Pierwszy odpust w Zarzeczu odbył się 27 czerwca 2004 r.
1991 - 08 września ksiądz Aleksander Witkowski zaczyna sprawować obowiązki proboszcza w parafii pod wezwaniem Świętej Marii Magdaleny w Gołaczewach.
25 marca Papież Jan Paweł II proklamował bullę Totus tuus Poloniae Populus i mocą tej bulli dokonał reorganizacji diecezji i prowincji kościelnych w Polsce. Decyzją papieża Jana Pawła II diecezja kielecka do której należała nasza parafia utraciła część dekanatów, które weszły w skład nowo powstałej diecezji sosnowieckiej.
1992 - Rozpoczęły się gruntowne prace remontowe w kościele. Zewnętrzne mury świątyni zostały wyłożone kamieniem pinczowskim, wybudowano kaplicę przedpogrzebową. Plac przed kościołem wybrukowano i ogrodzono świątynię. Polichromię zaprojektował i namalował Janusz Łęgowski. Prezbiterium odnowione zostało w stylu gotyckim, a postacie w nawach: św. Brata Alberta, św. Rafała Kalinowskiego, św. Maksymiliana Marii Kolbego, św. Ojca Pio, św. Siostry Faustyny i św. Urszuli Ledóchowskiej namalowane zostały w barokowym stylu. Na sklepieniu artysta ukazał scenę z życia patronki parafii – ucztę u faryzeusza Szymona i czterech Ewangelistów. Zostały również wykonane spiżowe drzwi projektu prof. Czesława Dźwigaja, a także nowe konfesjonały pod chórem oraz główna alejka na cmentarzu z kostki granitowej.
2014 – Po odejściu ks. Aleksandra Witkowskiego na emeryturę, obowiązki proboszcza Parafii Gołaczewskiej obejmuje ks. Stanisław Gibała, pochodzący ze Szczepanowa. Nowy Proboszcz swoje posługiwanie rozpoczyna od gruntownego remontu plebani. Obecnie trwają prace remontowe w salce parafialnej.